تحقیقات اخیر نشان می دهد که با وجود همبستگی های اولیه، رابطه چربی احشایی و شناخت در افراد مسن پس از تعدیل عوامل اجتماعی و بالینی، به طور مستقیم و مستقل معنادار نیست. این یافته ها اهمیت نگاه جامع به سلامت سالمندان را دوچندان می کند.
بررسی داده های «بررسی ملی سلامت و تغذیه» در مورد افراد مسن نشان داده که در زمینه رابطه چربی احشایی و شناخت، هیچ ارتباط مستقلی وجود ندارد. با اینکه در ابتدا یک سری همبستگی ها دیده شد، اما بعد از اینکه نویسندگان تحقیق عواملی مثل وضعیت اجتماعی-جمعیت شناختی و شرایط بالینی را کنترل کردند، این رابطه ها از بین رفتند. این مقاله در نشریه Medicine منتشر شده است.
چربی احشایی چیست؟
واژه Adiposity یا همان چاقی به تجمع چربی در بدن اشاره دارد. این موضوع نشان دهنده میزان و توزیع بافت چربی در بدن است. با اینکه داشتن مقداری چربی برای بدن عادی و برای ذخیره انرژی، عایق بندی و تنظیم هورمون ها لازم است، اما چربی بیش از حد خطر ابتلا به بیماری های متابولیک و قلبی-عروقی را افزایش می دهد. چربی بدن یکنواخت نیست و تاثیرش روی سلامتی تا حد زیادی به این بستگی دارد که کجای بدن قرار گرفته باشد.
یک نوع خاص از چربی، چربی احشایی (Visceral adiposity) است. چربی احشایی دقیقا به چربی هایی گفته می شود که در اعماق حفره شکمی و دور اندام هایی مثل کبد، پانکراس و روده ها جمع می شوند. این چربی های احشایی از نظر متابولیکی فعال هستند و مولکول های التهابی و هورمون هایی ترشح می کنند که باعث اختلال در متابولیسم گلوکز و چربی ها می شود.
چربی احشایی زیاد، ارتباط نزدیکی با مقاومت به انسولین، دیابت نوع 2، فشار خون بالا و بیماری های قلبی دارد، که حتی گاهی بیشتر از چاقی عمومی تاثیرگذار است. در مقابل، چربی زیرپوستی که زیر پوست ذخیره می شود ضرر کمتری دارد و اگر وزن کلی ثابت باشد، حتی ممکن است محافظت کننده هم باشد. بعضی افراد ممکن است وزن بدنشان نرمال باشد اما باز هم چربی احشایی زیادی داشته باشند، وضعیتی که گاهی به آن «چاقی با وزن نرمال» می گویند.
مطالعه «رابطه چربی احشایی و شناخت» در سالمندان
«لانگ هه» و همکارانش که نویسندگان این تحقیق هستند، اشاره کردند که مطالعات قبلی نشان داده اند بین چربی بیش از حد و کاهش قوای شناختی ناشی از سن در افراد مسن، ارتباط وجود دارد. با توجه به اهمیت تقویت مغز در سالمندی، آن ها همچنین به این موضوع اشاره کردند که چربی احشایی با افزایش خطر اختلالات متابولیک مرتبط است. با توجه به این موضوع، محققان بررسی کردند که آیا رابطه چربی احشایی و شناخت در افراد مسن نیز وجود دارد یا خیر.
روش شناسی بررسی رابطه چربی احشایی و شناخت
نویسندگان مطالعه، داده های «بررسی ملی سلامت و تغذیه» (NHANES) بین سال های 1390 تا 1393 را تحلیل کردند. این یک نظرسنجی همه گیرشناسی است که از یک سیستم نمونه گیری پیچیده برای به دست آوردن داده های آماری در سطح ملی درباره وضعیت سلامت و تغذیه غیرنظامیان آمریکا استفاده می کند.
برای تخمین چربی احشایی، محققان از شاخص چربی احشایی (VAI) استفاده کردند؛ امتیازی که بر اساس دور کمر، شاخص توده بدنی (BMI)، تری گلیسیرید و کلسترول HDL محاسبه می شود. آن ها داده های 1323 شرکت کننده را که 60 سال یا بیشتر سن داشتند و اطلاعات مربوط به تمام ارزیابی های شناختی شان موجود بود، بررسی کردند.
این افراد مجموعه ای از تست های شناختی NHANES را انجام دادند که شامل سه آزمون بود: آزمون یادگیری لیست کلمات CERAD که حافظه کلامی فوری و تاخیری را می سنجد؛ آزمون روانی کلامی حیوانات (AFT) که بازیابی معنایی و عملکرد اجرایی را ارزیابی می کند؛ و آزمون جایگزینی نماد ارقام (DSST) که سرعت پردازش، توجه و حافظه فعال را بررسی می کند.
یافته های کلیدی در مورد رابطه چربی احشایی و شناخت
نتایج نشان داد که بعد از کنترل عوامل جمعیت شناختی و شرایط سلامتی شرکت کننده ها، هیچ رابطه معنادار آماری بین امتیاز VAI و عملکرد آن ها در تست های شناختی وجود نداشت. با اینکه قبل از در نظر گرفتن همه عوامل جمعیت شناختی و بالینی، بعضی از تست های شناختی ارتباطی را با امتیاز VAI نشان می دادند، اما بعد از اعمال کامل این تعدیلات، این رابطه ها از بین رفتند. این یعنی با وجود نتایج اولیه، بعد از کنترل عوامل، رابطه چربی احشایی و شناخت در این گروه مستقلا معنادار نبود.
محققان این طور نتیجه گیری کردند: «تحلیل های تعدیل شده بر اساس سن و سبک زندگی، پیوندهای معکوس و خاصی را بین VAI بالاتر و شناخت (به ویژه سرعت پردازش) نشان دادند، اما این پیوندها بعد از تعدیل کامل عوامل اجتماعی-جمعیت شناختی و بالینی ضعیف شدند. این یعنی عوامل اجتماعی-جمعیت شناختی و قلبی-متابولیکی که اندازه گیری شدند، تا حد زیادی توضیح دهنده آن روابط اولیه و خام هستند.»
این مطالعه به درک علمی از رابطه چربی احشایی و شناخت کمک می کند. با این حال، باید توجه داشت که چربی احشایی خودش باعث ایجاد چندین وضعیت بالینی می شود که نویسندگان در تحقیقشان آن ها را کنترل کردند (مثل اختلال چربی خون). با این کار، مدل های آماری ممکن است بخشی از رابطه چربی احشایی و شناخت را که از طریق آن عوامل اثر می گذارد، حذف کرده باشند.
در نهایت، نتایج این پژوهش نشان می دهد که اگرچه چربی شکمی به تنهایی عامل مستقیم زوال عقل نیست، اما اثرات جانبی آن بر سلامت قلب و متابولیسم همچنان می تواند به طور غیرمستقیم بر عملکردهای مغزی اثرگذار باشد و توجه به سبک زندگی سالم در دوران پیری را برای حفظ عملکردهای شناختی ضروری می سازد.
مقاله «ارتباط بین شاخص چربی احشایی و شناخت در شرکت کنندگان آمریکایی بر اساس داده های NHANES: یک تحلیل مقطعی» توسط لانگ هه، چنگ زینگ، شوئینگ یانگ، شیلین وانگ، بویان تیان، جیان هائو چنگ، یوشان یائو و بوون سویی نوشته شده است.
Study finds no independent link between visceral fat index and cognitive decline
