پژوهش های جدید نشان می دهند که تاثیر آنتی بیوتیک بارداری بر بیش فعالی یک پیوند آماری معنادار است که به ویژه در صورت مصرف مکرر دارو در ماه های میانی و پایانی بارداری، احتمال ابتلای کودک به اختلال نقص توجه را افزایش می دهد.
یه تحلیل جامع جدید نشون می ده که استفاده مادر از آنتی بیوتیک در دوران بارداری با احتمال کمی بالاتر برای تشخیص اختلال کم توجهی-بیش فعالی (ADHD) در کودک مرتبطه. این تحقیق بر تاثیر آنتی بیوتیک بارداری بر بیش فعالی تاکید داره و نشون می ده که این پیوند آماری وقتی آنتی بیوتیک ها در سه ماهه دوم یا سوم تجویز می شن، قوی تره. این یافته ها اخیرا در مجله اختلالات عاطفی (Journal of Affective Disorders) منتشر شده.
بیش فعالی یا همون ADHD یه وضعیت عصبی-تکاملیه که در سال های اخیر خیلی شایع شده. علائمش هم چیزهایی مثل مشکل در تمرکز، کارهای تکانشی و فعالیت بیش از حد هست؛ برای مثال تاثیر ویدیوهای کوتاه، مانند ریلز، بر سلامت روان و شناخت نیز در تحقیقات مشابه به عنوان عاملی در کاهش تمرکز بررسی شده است. با اینکه ژنتیک نقش مهمی در ایجاد این اختلال داره، دانشمندان فکر می کنن عوامل محیطی هم تاثیرگذارن. محققان اخیرا روی مواجهه هایی که قبل از تولد اتفاق می افته، تمرکز کردن.
آنتی بیوتیک ها از پرمصرف ترین داروهایی هستن که برای خانم های باردار تجویز می شن. این داروها برای درمان عفونت های باکتریایی که می تونن به مادر یا جنین آسیب بزنن، ضروری ان. اما این داروها فقط باکتری های مضر رو هدف قرار نمی دن؛ اونا روی جامعه بزرگ میکروب های مفید که در روده انسان زندگی می کنن و بهشون «میکروبیوتای روده» می گن هم اثر می ذارن.
شواهد روزافزونی وجود داره که نشون می ده بین روده و مغز ارتباط هست. به این مفهوم اصطلاحا «محور روده-مغز» می گن. این تئوری می گه که ترکیب باکتری های روده می تونه روی رشد و عملکرد مغز تاثیر بذاره. این تاثیر ممکنه از مسیرهای بیولوژیکی مختلف، مثل تولید انتقال دهنده های عصبی یا تنظیم التهاب، اتفاق بیفته.
مادرها بخش هایی از میکروبیوتای خودشون رو به بچه هاشون منتقل می کنن. علاوه بر این، محیط داخل رحم روی رشد اولیه سیستم های بیولوژیکی خود جنین تاثیر می ذاره. در نتیجه، بعضی از دانشمندان این فرضیه رو دارن که به هم خوردن میکروبیوم مادر با آنتی بیوتیک ها می تونه اثرات بعدی روی رشد عصبی کودک داشته باشه. این فرضیه مستقیما به بحث تاثیر آنتی بیوتیک بارداری بر بیش فعالی گره خورده است. مطالعات قبلی در این مورد نتایج متناقضی داشتن؛ بعضی ها خطر رو پیدا کردن و بعضی ها نه.
تحقیقات جدید درباره تاثیر آنتی بیوتیک بارداری بر بیش فعالی
در ادامه، تصویری مرتبط با بررسی های علمی در حوزه سلامت دوران بارداری و مصرف دارو را مشاهده می کنید.
تصویر بالا نمادی از اهمیت نظارت بر درمان های دارویی در طول دوره حساس رشد جنین است.
برای بررسی این تناقض ها، یه تیم تحقیقاتی به سرپرستی جیالی فان (Jiali Fan) از بیمارستان دوم دانشگاه سیچوان، یه تحقیق جدید رو شروع کردن. اونا سعی کردن با ترکیب داده های منابع مختلف، این رابطه احتمالی رو روشن کنن. این روش اجازه می ده تا تحلیل آماری قوی تری نسبت به هر مطالعه تکی انجام بشه.
محققان یه «متاآنالیز» (فرا تحلیل) انجام دادن. این یه روش علمیه که داده های آماری چندین مطالعه مستقل رو جمع آوری می کنه تا روندهای کلی رو شناسایی کنه. تیم تحقیق پایگاه های داده پزشکی معتبر رو برای مطالعات کوهورت مشاهده ای که تا مهر 1403 منتشر شده بودن، جستجو کردن. اونا از دستورالعمل های سخت گیرانه ای برای انتخاب تحقیقات باکیفیت استفاده کردن.
تحلیل نهایی شامل 9 مطالعه بزرگ بود. این مطالعات شامل مجموعه ای عظیم از شرکت کننده ها، یعنی بیش از 6.1 میلیون جفت مادر و کودک می شد. داده ها شامل جمعیت هایی از مناطق مختلف، از جمله کشورهای آمریکای شمالی، اروپا و آسیا بود.
محققان از یه سیستم امتیازدهی به نام «مقیاس نیوکاسل-اوتاوا» برای ارزیابی کیفیت تحقیقات استفاده کردن. این مقیاس بررسی می کنه که یه مطالعه چقدر خوب شرکت کننده ها رو انتخاب کرده و نتایج رو چقدر دقیق اندازه گرفته. تیم تحقیق متوجه شد که مطالعات وارد شده به تحلیل، کلا کیفیت روش شناسی متوسط تا بالایی داشتن.
یافته اصلی این تحلیل، یه ارتباط مثبت رو نشون داد. داده های کلی نشون دادن کودکانی که در رحم در معرض آنتی بیوتیک بودن، در مقایسه با اونایی که در معرض نبودن، نسبت خطر 1.15 داشتن. این عدد نشون دهنده 15 درصد افزایش در خطر نسبی ابتلا به ADHD هست. یه معیار آماری دیگه که در مطالعه استفاده شد (نسبت شانس)، این احتمال رو 28 درصد اعلام کرد. این یافته ها به وضوح بر وجود تاثیر آنتی بیوتیک بارداری بر بیش فعالی دلالت دارند.
محققان بعدش داده ها رو تقسیم بندی کردن تا ببینن زمان مواجهه هم مهمه یا نه. دوران بارداری به سه دوره سه ماهه تقسیم می شه. تحلیل ها هیچ ارتباط آماری بین مصرف آنتی بیوتیک در سه ماهه اول و تشخیص بعدی ADHD پیدا نکردن. این عدم ارتباط در اوایل بارداری در تمام داده ها یکسان بود.
اما برای مراحل بعدی بارداری، الگوی متفاوتی دیده شد. مطالعه نشون داد که وقتی آنتی بیوتیک در اواسط دوران بارداری مصرف شده، یه پیوند وجود داره. ارتباط مشابهی هم برای مصرف آنتی بیوتیک در اواخر بارداری مشاهده شد. این نشون می ده که زمان مواجهه ممکنه یه فاکتور مهم در این رابطه احتمالی باشه.
علاوه بر زمان بندی، تیم تحقیق تعداد دفعات مصرف آنتی بیوتیک رو هم بررسی کرد. اونا می خواستن بدونن آیا مصرف دوره های بیشتر دارو، وضعیت خطر رو تغییر می ده یا نه. داده ها نشون دادن که مصرف یک دوره آنتی بیوتیک ارتباط آماری با افزایش خطر ADHD نداشت. این ارتباط فقط با مصرف مکرر ظاهر شد.
وقتی مادرها دو دوره مجزای آنتی بیوتیک دریافت کرده بودن، خطر ابتلای بچه هاشون به ADHD بالا رفت. به نظر می رسید برای کسایی که سه دوره یا بیشتر دارو گرفته بودن، این خطر باز هم بیشتر می شه. این یافته به یه اثر تجمعی احتمالی اشاره داره و نشون می ده که اختلالات مکرر در میکروبیوم مادر ممکنه با احتمال بیشتر بروز نتایج عصبی-تکاملی در کودک مرتبط باشه. این روند نشان دهنده پیچیدگی های تاثیر آنتی بیوتیک بارداری بر بیش فعالی است.
محققان تحلیل های حساسیت انجام دادن تا قدرت نتایجشون رو تست کنن. این فرآیند شامل حذف تک تک مطالعات از محاسباته تا مطمئن بشن هیچ مجموعه داده خاصی نتایج رو منحرف نکرده. یافته ها در طول این فرآیند ثابت موندن. این ثبات نشون می ده که پیوند مشاهده شده در جمعیت های مختلف مطالعاتی، معتبر و قویه.
با وجود یافته های مربوط به تاثیر آنتی بیوتیک بارداری بر بیش فعالی، نویسندگان تاکید می کنند که نتایج باید با احتیاط تفسیر شوند. طراحی مطالعه مشاهده ایه، یعنی می تونه همبستگی بین دو اتفاق رو پیدا کنه، اما نمی تونه ثابت کنه که یکی باعث اون یکی شده. فاکتورهای دیگه ای هم هستن که می تونن این ارتباط رو توضیح بدن.
مهم ترین توضیح جایگزین، خودِ عفونت زمینه ای هست. خانم ها به خاطر اینکه مریض هستن براشون آنتی بیوتیک تجویز می شه. عفونت ها باعث پاسخ های ایمنی و التهاب در بدن می شن. ممکنه تب مادر یا التهاب روی رشد مغز جنین تاثیر بذاره، نه خودِ دارو.
بعضی از مطالعات وارد شده در این تحلیل سعی کردن این فاکتور رو کنترل کنن. مثلا یه مطالعه عفونت مادر رو در نظر گرفت و باز هم پیوندی با دارو پیدا کرد. با این حال، همه مطالعات نتونستن اثرات بیماری رو کاملا از اثرات درمان جدا کنن. این موضوع همچنان یکی از چالش های اصلی در این حوزه از تحقیقاته.
پیچیدگی های تاثیر آنتی بیوتیک بارداری بر بیش فعالی؛ چالش ها و محدودیت ها
یکی دیگه از محدودیت های این تحلیل، نبود جزئیات در مورد داروهای خاصه. آنتی بیوتیک ها کلاس های دارویی متنوعی هستن. انواع مختلف آنتی بیوتیک ها با روش های مختلفی باکتری ها رو هدف قرار می دن و اثرات متفاوتی روی میکروبیوم دارن. داده های فعلی به محققان اجازه نداد مشخص کنن که آیا کلاس های خاصی از داروها خطر بیشتری نسبت به بقیه دارن یا نه.
این مطالعه همچنین اطلاعات دقیقی در مورد دوز مصرفی نداشت. بدون داشتن مقدار دقیق داروی مصرف شده، تعیین یه آستانه بیولوژیکی دقیق برای خطر سخته. محققان به سوابق نسخه ها و پرونده های پزشکی تکیه کردن. این سوابق تایید می کنن که نسخه پیچیده شده، اما همیشه تضمین نمی کنن که دارو دقیقا طبق دستور مصرف شده باشه.
مکانیسم های بیولوژیکی هنوز در حد تئوری هستن. در حالی که مطالعات حیوانی نشون دادن آنتی بیوتیک ها می تونن با تغییر باکتری های روده، رفتار موش ها رو تغییر بدن، این موضوع هنوز در انسان ها به طور قطعی ثابت نشده. مسیر انتقال از باکتری های روده مادر به رشد مغز جنین، موضوعی هست که تحقیقات علمی روش ادامه داره. برای درک کامل تاثیر آنتی بیوتیک بارداری بر بیش فعالی، روشن شدن این مکانیسم ها ضروری است.
نویسندگان توصیه می کنن که تحقیقات آینده باید به صورت «آینده نگر» باشن. یعنی مطالعاتی طراحی بشن که خانم های باردار رو ثبت نام کنن و اونا رو در طول زمان دنبال کنن. این مطالعات باید نوع دقیق، دوز و مدت زمان مصرف آنتی بیوتیک رو به دقت ثبت کنن. این کار اجازه می ده تا تحلیل خیلی دقیق تری از خطرات انجام بشه.
محققان همچنین پیشنهاد می دن که از طراحی های تحقیقاتی پیشرفته برای رد کردن فاکتورهای ژنتیکی استفاده بشه. مقایسه خواهر و برادرها می تونه ابزار قدرتمندی باشه. با مقایسه یه فرزند که در معرض آنتی بیوتیک بوده با خواهر یا برادر دیگه ش که نبوده، دانشمندان می تونن ژنتیک مشترک و محیط خونه رو کنترل کنن. این کار به جداسازی اثر دارو کمک می کنه.
در عمل بالینی، آنتی بیوتیک ها همچنان ابزارهای حیاتی هستن. خطرات درمان نکردن عفونت باکتریایی در دوران بارداری به خوبی مستند شده و می تونه شدید باشه. نویسندگان می گن که یافته هاشون نباید باعث دلسردی از درمان های ضروری بشه. در عوض، اونا پیشنهاد می کنن که نتایج بر اهمیت تجویز هوشمندانه و با احتیاط تاکید داره.
پزشکان باید به سنجش مزایا و خطرات ادامه بدن. این مطالعه از این ایده حمایت می کنه که آنتی بیوتیک ها باید فقط زمانی که واقعا نیاز هست مصرف بشن. دوری از دوره های غیرضروری یا مکرر این داروها ممکنه مفید باشه. این موضوع با راهنمایی های کلی پزشکی در مورد مدیریت مصرف آنتی بیوتیک همخوانی داره. در نهایت، این مطالعه بر اهمیت رویکرد محتاطانه در مواجهه با تاثیر آنتی بیوتیک بارداری بر بیش فعالی تاکید می کند.
این مطالعه با عنوان «متاآنالیز ارتباط بین مواجهه با آنتی بیوتیک قبل از تولد و خطر اختلال کم توجهی-بیش فعالی در کودکان»، توسط جیالی فان، شن شن وو، چنگ شوانگ هوانگ، دونگ کیونگ شیائو و فاجوان تانگ نوشته شده است.
درک عمیق تر از رابطه بین داروهای مصرفی مادر و سلامت آینده کودک به والدین و کادر درمان کمک می کند تا تصمیمات آگاهانه تری بگیرند. هرچند آنتی بیوتیک ها برای درمان عفونت های خطرناک ضروری هستند، اما رعایت احتیاط در تجویز و پرهیز از مصرف خودسرانه می تواند ریسک های احتمالی رشد عصبی را به حداقل برساند.
Antibiotic use during pregnancy linked to slightly increased risk of ADHD
